สามารถอ่านฉบับเต็มในรูปแบบ Portable Document Format ได้ ที่นี้
เนื่องด้วยในสภาวการณ์ในปัจจุบัน ได้มีการอบรมแพทย์อาชีวเวชศาสตร์ ในหลายสถาบัน ฝึกอบรม สมาคมโรคจากการประกอบอาชีพและสิ่งแวดล้อมแห่งประเทศไทย ซึ่งเป็นสมาคมวิชาชีพทางด้านอาชีวเวชศาสตร์ จำเป็นต้องมีการกำหนดมาตรฐานสมรรถนะของแพทย์อาชีวเวชศาสตร์ ที่ได้รับวุฒิบัตรและ หนังสืออนุมัติ จากแพทยสภา ซึ่งถือเป็นแพทย์ผู้เชี่ยวชาญ และเป็นแพทย์อาชีวเวชศาสตร์ รวมถึงกำหนด สมรรถนะแพทย์ผู้ผ่านการอบรมเบื้องด้นทางด้านอาชีวเวชศาสตร์ หลักสูตร 2 เดือน เพื่อควบคุมมาตรฐานการ ปฏิบัติงานทางด้านอาชีวเวชศาสตร์ และเป็นประโยชน์สูงสุดต่อประชาชน รวมถึงเป็นแนวทางในการจัด หลักสูตรฝึกอบรมแพทย์ประจำบ้าน สาขาเวชศาสตร์ป้องกัน แขนงอาชีวเวชศาสตร์ สมาคมโรคจากการ ประกอบอาชีพและสิ่งแวดล้อมแห่งประเทศไทย จึงขอประกาศสมรรถนะแพทย์ผู้ปฏิบัติงานทางด้านอาชีวเวช ศาสตร์ ดังต่อไปนี้
- สมรรถนะของแพทย์อาชีวเวชศาสตร์(วุฒิบัตรและหนังสืออนุมัติ)รับรองโดยแพทยสภา
- สมรรถนะของแพทย์อบรมความรู้เบื้องด้นด้านอาชีวเวชศาสตร์ หลักสูตรที่ได้รับการรับรองโดย อฝส.
สมรรถนะของแพทย์อาชีวเวชศาสตร์ (วุฒิบัตรและหนังสืออนุมัติ) รับรองโดยแพทยสภา
1. Medical Emergency in Workplace
- วางแผน ออกแบบ และบริหารจัดการภาวะฉุกเฉินทางการแพทย์ที่อาจเกิดในที่ทำงาน ได้แก่ การจำแนกความรุนแรงของการบาดเจ็บและเจ็บป่วย (injury and illness classification) การออกแบบระบบตอบโต้ภาวะฉุกเฉินทางการแพทย์ภายในสถานประกอบการและชุมชน การใช้ข้อมูลทางด้านภูมิประเทศ ลมฟ้าอากาศ สิ่งคุกคามต่อสุขภาพ ทรัพยากรทางการแพทย์มาประกอบการวางแผนและประเมินความเสี่ยงที่จะมีผลกระทบต่อสุขภาพ ตลอดจนการให้คำแนะนำการจัดห้องปฐมพยาบาล ตลอดจนอุปกรณ์ช่วยฟื้นคืนที่จำเป็น
2. Exposure assessment
- สามารถดำเนินการสำรวจสถานประกอบการ (walkthrough survey) ได้ด้วยตนเองและ ทีมงาน เพื่อค้นหาสิ่งคุกคามต่อสุขภาพ ประเมินการสัมผัสสิ่งคุกคาม ประเมินการปฏิบัติตาม มาตรฐานหรือกฎหมาย สำหรับใช้เป็นข้อมูลในการวางแผนการดำเนินการทางด้านอาชีวอนามัยในสถานประกอบการ รวมถึงประเมินความเสี่ยงทางสุขภาพเพื่อใช้ในการวางแผนเฝ้าระวัง สุขภาพของคนงาน เช่น การกำหนดรายการตรวจสุขภาพตามความเสี่ยง ตามลักษณะการ ทำงาน และรวมถึงเป็นข้อมูลในการช่วยการวินิจฉัยโรคจากการประกอบอาชีพและ สิ่งแวดล้อม
- มีความรู้เบื้องด้นเกี่ยวกับความปลอดภัย สุขศาสตร์อุตสาหกรรม (industrial hygiene) อ่าน และแปลผลการตรวจวัดสิ่งแวดล้อมในการทำงานด้วยสุขศาสตร์อุตสาหกรรม ตลอดจนการ ใช้เครื่องมืออื่น ๆ ในการประเมินการสัมผัส เช่น ข้อมูลทางระบาดวิทยา JEM (job exposure matrix)
- มีความเข้าใจด้านการควบคุมความเสี่ยงจากสิ่งแวดล้อมในการทำงาน และสามารถสื่อสารให้ เกิดการปรับปรุงสิ่งแวดล้อมในการทำงานให้ปลอดภัย โดยสามารถทำงานร่วมกับวิชาชีพ อื่น ๆ ที่เป็นวิชาชีพด้านความปลอดภัยในการทำงาน สุขศาสตร์อุตสาหกรรม พยาบาล เจ้าหน้าที่ฝ่ายบุคคล เป็นต้น
3. Health and Medical Surveillance
- วางแผน ออกแบบ และบริหารจัดการโครงการด้านสุขภาพอาชีวอนามัยภายในสถาน ประกอบการ สถานพยาบาลภาครัฐ ภาคเอกชน และภายในชุมชนรอบสถานประกอบการ (การเฝ้าระวังผลกระทบต่อสุขภาพการทำงานและจากสิ่งแวดล้อม)
- สามารถประเมินความเสี่ยงทางสุขภาพ (health risk assessment; HRA) โดยสามารถ เลือกใช้รูปแบบการประเมินHRA ได้อย่างเหมาะสมกับสิ่งคุกคาม (เนื่องจากมีหลายวิธี)
- ออกแบบและสามารถให้การประเมินความพร้อมทางสุขภาพของพนักงานได้อย่างถูกต้อง และเหมาะสม
- กำหนดเกณฑ์การเฝ้าระวังทางการแพทย์ (medical surveillance) ที่ถูกต้องและเหมาะสม กับภาวะสิ่งคุกคามต่อสุขภาพในที่ทำงาน ทั้งนี้ต้องสามารถเลือกใช้แนวทาง การเฝ้าระวังทาง การแพทย์ (medical surveillance) ของต่างประเทศที่มีแนวทางกำหนดเป็นมาตรฐาน เช่น OSHA (US), HSE (UK), Australia, Singapore เป็นด้น
- สามารถกำหนดมาตรฐาน ตรวจสอบ และรับรองคุณภาพการให้บริการตรวจสุขภาพทางอาซี วอนามัย (การบริการอาชีวอนามัยฯ) และบริการด้านสุขภาพอาชีวอนามัยอื่น ๆ อย่างมือ อาชีพ (professional)
- รับรองผลการวิเคราะห์การแปลผลแบบเทียบข้อมูลพื้นฐานรายกลุ่ม ทุกประเภท (NIOSH, OSHA, OSHA age correction, etc.)
- รับรองผลการปรับเลือกข้อมูลพื้นฐานการตรวจสมรรถภาพการได้ยินตามมาตรฐานสากล
- รับรองผลตรวจสุขภาพรายบุคคล และรายกลุ่ม
- วิเคราะห์และวิจัย ผลตรวจสุขภาพข้อมูลทางสุขภาพอาชีวอนามัย และผลการตรวจวัด สภาพแวดล้อมการทำงาน โดยอาศัย สถิติทางการแพทย์ ระบาดวิทยา พิษวิทยา อาชีวเวช ศาสตร์ เวชศาสตร์สิ่งแวดล้อม และหลักการด้านสุขภาพอาชีวอนามัยอื่น ๆที่เกี่ยวข้อง เพื่อ บ่งชี้สาเหตุของความผิดปกติทางสุขภาพ เพื่อนำไปสู่การป้องกัน
4. Fitness for Duty and Return to Work
- กำหนดเกณฑ์การประเมินความสมบูรณ์พร้อมในการทำงานสำหรับแต่ละลักษณะการทำงาน
- รับรองผลการประเมินความสมบูรณ์พร้อมในการทำงานและการประเมินการสูญเสียอวัยวะที่ เกี่ยวข้องกับการทำงาน
- รับรองผลการประเมินการกลับเข้าทำงานของผู้ป่วย หรือ พนักงาน
5. Diagnosis (Work-relate and Occupational)
- รับรองผลการสอบสวนโรคจากการทำงานและการวินิจฉัยโรคจากการทำงาน
- วินิจฉัยโรคจากการทำงานด้วยหลักการวินิจฉัยที่เป็นสากล และอาศัยข้อมูลทางการแพทย์ที่ ทันสมัยในการสนับสนุนการวินิจฉัย
- มีทักษะในการใช้เครื่องมือในการวินิจฉัยโรคเหตุอาชีพ ได้ในระดับดีถึงดีมาก เช่น questionnaire, spirometry, serial peak flow, skin prick test, patch tests, audiometry และการเลือกใช้ค่ามาตรฐาน BEIs เป็นด้น
6. Other
- ให้คำปรึกษาด้านสุขภาพอาชีวอนามัย ด้วยข้อมูลวิชาการทางการแพทย์ที่เป็นปัจจุบันทั้ง ข้อมูลภายในประเทศและข้อมูลจากต่างประเทศ เป็นไปตามหลักจริยธรรมด้านอาชีวอนามัย และสอดคล้องกับกฎหมายที่เกี่ยวข้อง
- วิทยากรอบรมความรู้ด้านสุขภาพอาชีวอนามัย
- สามารถอธิบายกลไกการเกิดพิษจากสารเคมีในสถานที่ทำงาน โดยอาศัยหลักการทางพิษวิทยา และให้คำแนะนำการวางระบบเฝ้าระวังสุขภาพ
- มีความรู้เบื้องด้นและสามารถให้คำแนะนำ เกี่ยวกับ การบริหารจัดการสิ่งแวดล้อมในสถาน ประกอบการที่จะมีผลกระทบต่อสุขภาพของพนักงาน เช่น ระบบระบายอากาศ บ่อบำบัด น้ำเสีย ระบบไฟฟ้า การตรวจวัดสภาพแวดล้อมในการทำงาน การจัดทำแผนที่สถานการณ์ ทางสุขภาพและสิ่งแวดล้อม เป็นด้น
- กำกับดูแลการปฏิบัติงานของแพทย์อบรมความรู้เบื้องด้นด้านอาชีวเวชศาสตร์ (สามารถใช้ ประกอบการยื่นสอบหนังสืออนุมัติ)
- ลักษณะงานทางอาชีวอนามัยที่กำหนดให้แพทย์อบรมความรู้เบื้องด้นด้านอาชีวเวชศาสตร์ สามารถปฏิบัติได้
- ปฏิบัติงานร่วมกับ ฝ่ายบุคคล เจ้าหน้าที่ความปลอดภัย พยาบาลอาชีวอนามัย แพทย์อบรม ความรู้เบื้องด้นด้านอาชีวเวชศาสตร์ แพทย์เฉพาะทางสาขาอื่น ๆ สถานประกอบการ หน่วยงานภาครัฐ และภาคเอกชน
- ภาระงานอื่น ๆที่มีความเกี่ยวข้องกับสุขภาพอาชีวอนามัย
- มีคุณธรรม จริยธรรมในวิชาชีพ
สมรรถนะของแพทย์อบรมความรู้เบื้องด้นด้านอาชีวเวชศาสตร์ หลักสูตรที่ได้รับการรับรองโดย อฝส.
แพทย์อบรมความรู้เบื้องด้นด้านอาชีวเวชศาสตร์ สามารถทำได้ด้วยตนเอง
1. Medical Emergency in Workplace
- ดูแลรักษาเบื้องด้นสำหรับผู้ป่วยที่เกิดภาวะฉุกเฉินภายในสถานประกอบการก่อนดำเนินการ ส่งต่อแพทย์เฉพาะทางประจำสถานพยาบาลในพื้นที่ เช่น อุบัติภัยสารเคมี ภาวะหัวใจล้มเหลวเฉียบพลัน
2. Health and Medical Surveillance
- ตรวจสุขภาพก่อนเข้าทำงาน
- ตรวจสุขภาพประจำปี
- ตรวจสุขภาพทั่วไป
- การสื่อสารความเสี่ยงทางสุขภาพ
- ให้ความเห็นเบื้องด้นเกี่ยวกับ สุขภาพของพนักงานเข้าทำงานในที่อับอากาศ
- ใช้เครื่องมือในการตรวจและแปลผลการสุขภาพตามความเสี่ยงได้ด้วยตนเอง เช่น ตรวจ สมรรถภาพการได้ยิน ตรวจสมรรถภาพการมองเห็น ตรวจสมรรถภาพปอด
- แปลผลการตรวจสมรรถภาพการได้ยิน ทั้งแบบมีข้อมูลพื้นฐาน (ที่ปรับเลือกโดยแพทย์อาชีวเวชศาสตร์) และ ไม่มี
- เข้าใจมิติในเรื่อง การสร้างสุขในองค์กร (Happy workplace) และนำไปประยุกต์ใช้ ได้อย่าง เหมาะสม
3. Diagnosis (Work-related and Occupational)
- วินิจฉัยโรคจากการทำงานที่พบได้บ่อย
- คัดกรองพนักงาน/ผู้ป่วยที่สงสัยโรคจากการทำงานเพื่อส่งพบแพทย์อาชีวเวชศาสตร์วินิจฉัย
- วิทยากรอบรมความรู้เบื้องด้นด้านสุขภาพอาชีวอนามัย เช่น โรคจากการทำงานที่พบได้บ่อย และการป้องกัน
- ตระหนัก ประเมิน ควบคุมสิ่งคุกคาม เฝ้าระวังและป้องกันโรคจากการประกอบอาชีพและ สิ่งแวดล้อม
4. Others
- ปฏิบัติงานร่วมกับแพทย์อาชีวเวชศาสตร์ที่ได้รับการรับรองโดยแพทยสภา ฝ่ายบุคคล เจ้าหน้าที่ความปลอดภัย พยาบาลอาชีวอนามัย แพทย์เฉพาะทางสาขาอื่น ๆ สถาน ประกอบการ หน่วยงานภาครัฐ และภาคเอกชน โดยตระหนักถึงขอบเขตงานที่ทำได้ด้วย ตนเอง
- มีคุณธรรม จริยธรรมในวิชาชีพ
แพทย์อบรมความรู้เบื้องต้นต้านอาชีวเวชศาสตร์ สามารถทำได้ในลักษณะเป็นทีมภายใต้การกำกับ ดูแลการปฏิบัติงานโดยมีแพทย์อาชีวเวชศาสตร์เป็นหัวหน้าทีม
- ดำเนินการสำรวจสถานประกอบการ (walkthrough survey) ค้นหาสิ่งคุกคามต่อสุขภาพ ประเมินการสัมผัสสิ่งคุกคาม การปฏิบัติตามมาตรฐานหรือกฎหมาย เพื่อใช้ประกอบการวาง แผนการดำเนินการทางด้านอาชีวอนามัยในสถานประกอบการ ประกอบการวางแผนเฝ้า ระวังสุขภาพของคนงาน และประกอบการวินิจฉัยโรคจากการประกอบอาชีพและสิ่งแวดล้อม
- กำหนดรายการ ตรวจสุขภาพตามปัจจัยเสี่ยง ตรวจสุขภาพเพื่อประเมินความสมบูรณ์พร้อม ในการทำงาน
- สอบสวนโรคจากการทำงาน
- ประเมินความเสี่ยงทางสุขภาพ
- ประเมินการกลับเข้าทำงานของผู้ป่วย หรือ พนักงาน
- เขียนเอกสารงานวิจัยประกอบการยื่นสอบหนังสืออนุมัติ